Czy wiesz, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji (ICS) określa nietrzymanie moczu (NTM) jako niezależny od woli wyciek moczu z pęcherza moczowego, stanowiący problem higieniczny i społeczny.
Problem NTM przedstawia się inaczej u kobiet i mężczyzn, jeszcze inaczej u dzieci. Wynika to zarówno z różnic anatomicznych w budowie dolnych dróg moczowych u obu płci, jak i różnych przyczyn NTM u kobiet i mężczyzn oraz u dzieci.
RODZAJE NIETRZYMANIA MOCZU WEDŁUG INTERNATIONAL ICS
Według definicji International ICS wyróżniane są następujące rodzaje nietrzymania moczu:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu – wyciek moczu podczas wysiłku fizycznego, kichania, kaszlu;
- naglące nietrzymanie moczu – wyciek moczu poprzedzony uczuciem parcia naglącego (nagłej, niemożliwej do opanowania potrzeby oddania moczu);
- mieszane nietrzymanie moczu – wyciek moczu związany z parciem naglącym oraz wysiłkiem, kichaniem, kaszlem.
LECZENIE ZACHOWAWCZE
Leczenie każdego rodzaju nietrzymania moczu rozpocząć należy od leczenia zachowawczego.
Leczenie zachowawcze NTM polega na modulowaniu czynności dolnych dróg moczowych przez wykonywanie przez chorych odpowiednich ćwiczeń mięśni dna miednicy i/lub opanowaniu właściwych nawyków dotyczących mikcji oraz na stosowaniu – jeśli trzeba – leków umożliwiających zmodyfikowanie czynności skurczowej mięśnia wypieracza lub/i mięśni aparatu zwieraczowego cewki
W klinicznej praktyce nietrzymanie moczu, zwłaszcza u starszych pacjentek, często współwystępuje z innymi schorzeniami (jak: cukrzyca, choroby kardiologiczne, przewlekła niewydolność nerek, POChP, choroby neurologiczne, udar mózgu, miażdżyca uogólniona, zespół metaboliczny, depresja). Zrozumiały jest zatem fakt, że prawidłowe leczenie współistniejących chorób nie pozostaje bez znaczenia dla nietrzymania moczu.
9 METOD LECZENIA WYSIŁKOWEGO NIETRZYMANIA MOCZU
Najważniejszą jednak metodą zachowawczego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu, o skuteczności udowodnionej licznymi badaniami, jest fizjoterapia. Do metod fizjoterapii zalecanych dla pacjentów z wysiłkowym NTM, należą między innymi:
1. trening mięśni dna miednicy mniejszej (ang. Pelvic Floor Muscle Training – PFMT), zwany potocznie ćwiczeniami Kegla;
2. tzw. biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne), czyli nauka świadomego kurczenia i relaksacji mięśni dna miednicy;
3. elektrostymulacja czasowa/miejscowa, kiedy za pomocą bodźców elektrycznych, do pracy pobudzane są konkretne mięśnie lub grupy mięśni, odpowiedzialne za proces trzymania moczu;
4. stosowanie dopochwowych wkładek o różnych kształtach, między innymi kulek i stożków dopochwowych z wymiennymi ciężarkami o różnej wadze;
5. estrogenoterapia stosowana dopochwowo;
6. stymulacja magnetyczna ukierunkowana na korzenie nerwowe i mięśnie dna miednicy;
7. wibroterapia prowadzona za pomocą specjalnej wibrującej platformy symulującej ludzki chód;
8. formę uzupełniającą fizjoterapii stanowi stosowanie stożków, kulek, pessarów i nowości na rynku o której mówią lekarze:cieszących się coraz większą popularnością ze względu na ich niezwykłą skuteczność tamponów na nietrzymanie moczu (dopochwowych), które w sposób dyskretny i niewidoczny, podpierają cewkę moczową. Są przeznaczone szczególnie dla tych kobiet, które chcą pozostać aktywne fizycznie, społecznie i zawodowo i nie zamierzają rezygnować z żadnych aspektów swojego życia ze względu na NTM;
9. w przypadku niepowodzenia postępowania zachowawczego leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny. W toku kwalifikacji do leczenia zabiegowego każdy chory powinien mieć wykonane badanie urodynamiczne potwierdzające wysiłkowy charakter nietrzymania moczu oraz wykazujące brak przeciwwskazań do zabiegu. Istnieje kilkanaście rodzajów operacji wykonywanych w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu. Dobór odpowiedniej techniki w każdym przypadku jest indywidualny, podyktowany zarówno czynnikami związanymi z chorym (nasileniem dolegliwości, uwarunkowaniami anatomicznymi, historią wcześniejszych zabiegów), jak i doświadczeniem operatora, a nierzadko też dostępnością sprzętu.
STYL ŻYCIA
Istotnym czynnikiem w leczeniu NTM jest modyfikacja stylu życia, między innymi:
1. zmniejszenie przyjmowanej ilości kofeiny może wpłynąć na redukcję parć naglących;
2. umiarkowany wysiłek fizyczny może pozytywnie wpłynąć na redukcję nietrzymania moczu; należy pamiętać, że w trakcie intensywnego wysiłku dochodzi do nasilenia objawów NTM;
3. dążenie do optymalizacji ilości przyjmowanych płynów; zarówno skrajnie duża, jak i mała podaż płynów niekorzystnie wpływa na nasilenie NTM;
4. zmniejszenie masy ciała – nadwaga jest jednym z czynników ryzyka występowania NTM;
5. redukcja operacyjna czy też niechirurgiczna zmniejsza objawy NTM oraz pozwala prawidłowo kontrolować glikemię, co u chorych na cukrzycę zmniejsza ryzyko pojawienia się NTM;
6. zaprzestanie palenia papierosów; pomimo że nie udowodniono wpływu palenia na NTM, zgodne z zasadą dobrej praktyki lekarskiej jest namawianie do jego zaprzestania.
JAKOŚĆ ŻYCIA I FUNKCJONOWANIE Z NTM
NTM występujące stale lub okresowo przyczynia się do znacznego pogorszenia jakości życia chorych i może być powodem poważnych zaburzeń psychofizycznych u dotkniętych nim chorych oraz przyczyną ograniczenia sprawności ich funkcjonowania w społeczeństwie, a nawet ich odizolowania od otoczenia.
Koszty leczenia i zaopatrzenia chorych na NTM stopniowo rosną, z jednej strony z powodu zwiększania się świadomości zdrowotnej społeczeństwa, z drugiej zaś z powodu starzenia się społeczeństwa i zwiększenia liczby osób w wieku podeszłym, u których częstość występowania NTM jest duża. W naszym kraju można zauważyć zwiększenie zainteresowania środków przekazu oraz społeczeństwa problemem NTM, jednak poprawa w tym zakresie jest nadal niewystarczająca.
Bibliografia:
– Przegląd Urologiczny 2006/2 (36): „Leczenie nietrzymania moczu. Stan aktualny i kierunki rozwoju”.
– Przegląd Urologiczny 2016/4 (98): „Aktualne metody leczenia nietrzymania moczu u kobiet”.
– Raport: Pacjent z NTM w systemie opieki zdrowotnej 2020”.